Uitvaart zelf regelen in Nederland: Het complete en uitgebreide stappenplan

Waarom kiezen steeds meer mensen voor een doe-het-zelf uitvaart?

Veel nabestaanden ervaren een zelfgeregelde uitvaart als veel persoonlijker en betekenisvoller dan een standaardpakket. U bepaalt volledig zelf de invulling: welke muziek klinkt, wie spreekt er, hoe ziet de ceremonie eruit, en waar vindt alles plaats. Familieleden kunnen vanuit het hart een toespraak houden, kinderen of kleinkinderen kunnen tekeningen maken op de kist, en er is ruimte voor kleine rituelen die precies passen bij het leven van de overledene. Dit alles creëert een sfeer van echte nabijheid en verbondenheid, zonder tijdsdruk of vaste templates.

Daarnaast biedt het proces zelf vaak troost: samen dingen regelen verbindt familie en vrienden in een periode van verdriet. Achteraf kijken veel mensen terug met een gevoel van trots en dankbaarheid – ze hebben iets unieks en liefdevols gecreëerd. Financieel scheelt het duizenden euro's, omdat u alleen betaalt voor wat u werkelijk wilt en nodig heeft, zonder het hoge aannametarief van een uitvaartverzorger. Meer over de kosten leest u op onze pagina uitvaartkosten Nederland.

Belangrijke wettelijke termijnen die u moet kennen

De Wet op de lijkbezorging stelt duidelijke regels om zorgvuldigheid te waarborgen:

• De uitvaart mag niet eerder plaatsvinden dan 36 uur na het overlijden (tijd voor vaststelling en voorbereiding).
• De uitvaart moet uiterlijk op de 6e werkdag na overlijden plaatsvinden (weekenden en feestdagen tellen niet mee als werkdagen).
• Uitstel is mogelijk met toestemming van de burgemeester van de overlijdensgemeente, bijvoorbeeld als familie uit het buitenland moet komen of om religieuze redenen.

Plan de datum daarom snel, maar houd deze marges scherp in de gaten. Google voor meer details: "Wet op de lijkbezorging termijnen uitvaart Nederland".

Het uitgebreide stappenplan: van overlijden tot nazorg

Stap 1: Het moment van overlijden – wat doet u direct?

Wanneer iemand overlijdt – thuis, in een ziekenhuis, hospice of verzorgingshuis – staat de wereld vaak even stil. Dat is volkomen normaal en begrijpelijk. Neem allereerst rustig de tijd om bij de overledene te zijn en een eerste, persoonlijk afscheid te nemen. U hoeft niets te haasten; de overledene mag gewoon blijven liggen.

Bel vervolgens de huisarts (overdag) of de huisartsenpost (’s avonds, ’s nachts of in het weekend). De arts komt langs om het overlijden officieel vast te stellen en reikt twee gesloten enveloppen uit: envelop A (voor de gemeente) en envelop B (voor statistische doeleinden). Dit bezoek duurt meestal niet lang, maar geeft wel duidelijkheid.

Informeer daarna, in uw eigen tempo, de naaste familie en vrienden. Bespreek samen de eerste gedachten over de uitvaart, zoals de wens voor thuis opbaren – iets wat veel nabestaanden als intiem, troostend en helend ervaren, omdat bezoek in kleine groepjes kan komen in een vertrouwde omgeving. Meer over thuis opbaren leest u op thuis opbaren.

Praktische tip: Google "wat te doen direct na overlijden Nederland" voor officiële checklists van de overheid en persoonlijke ervaringen van anderen.

Stap 2: Aangifte van overlijden bij de gemeente

Dit is een verplichte stap die zo snel mogelijk moet gebeuren, liefst de volgende werkdag. Ga naar de burgerlijke stand van de gemeente waar het overlijden plaatsvond (niet per se de woonplaats). Maak vooraf een afspraak – bijna elke gemeente biedt dit online aan.

Neem mee: de gesloten envelop A van de arts, een identiteitsbewijs van de overledene (als beschikbaar) en uw eigen ID. U doet de aangifte zelf; een uitvaartverzorger is niet nodig.

Bij de aangifte ontvangt u meerdere uittreksels van de akte van overlijden (vraag er direct 5–10, kosten €15–€20 per stuk) – deze heeft u later nodig voor banken, verzekeraars, pensioenfondsen en opzeggingen. Daarnaast krijgt u het verlof tot begraven of cremeren, zonder welk de uitvaart niet mag plaatsvinden.

Dit moment geeft vaak een eerste gevoel van 'iets geregeld hebben' in een chaotische periode. Google-tip: "aangifte overlijden afspraak gemeente [naam van uw gemeente]".

Stap 3: Kiezen tussen begrafenis of crematie

Dit is een belangrijke en persoonlijke beslissing die invloed heeft op de planning, kosten en nazorg. Respecteer altijd een bekende wens van de overledene (bijvoorbeeld vastgelegd in een testament of codicil). Is die er niet, neem dan samen met naasten de tijd om te bespreken wat goed voelt.

Een begrafenis biedt een vaste rustplaats waar nabestaanden kunnen terugkeren, maar is duurder door grafrechten. Een crematie geeft meer flexibiliteit met de as (verstrooien, bewaren, sieraden) en is meestal goedkoper. Denk aan geloofsovertuigingen, praktische aspecten en wat troost biedt op lange termijn.

Er is geen 'beste' keuze – het gaat om wat recht doet aan het leven van de overledene. Meer lezen over deze keuze? Bekijk onze uitgebreide pagina begraven of cremeren. Google voor vergelijkingen: "verschil begrafenis crematie kosten 2026 Nederland" of "begrafenis vs crematie voor- en nadelen ervaringen".

Stap 4: Laatste verzorging en opbaring

De laatste verzorging – het wassen, aankleden, haar verzorgen en opmaken van de overledene – mag u helemaal zelf doen, alleen of samen met familie. Dit is voor veel mensen een intiem, liefdevol en helend moment dat bijdraagt aan de rouwverwerking.

Voor opbaring thuis (sterk aanbevolen voor een persoonlijke uitvaart) heeft u een conserveringsmethode nodig:

• Koeling: Huur een koelplaat of koelinstallatie die onder het lichaam geplaatst wordt. Dit houdt het lichaam enkele dagen natuurlijk. Kosten €200–€500 voor 7–10 dagen. Google: "koelplaat opbaring huren Nederland" of "koeling overledene huren [uw regio]" – u vindt leveranciers die vaak snel leveren en installeren.
• Thanatopraxie (lichte balseming): Een gecertificeerde specialist behandelt het lichaam met een conserverende vloeistof voor een natuurlijke uitstraling zonder koeling, tot wel 10 dagen. Ideaal bij warmer weer of veel bezoek. Kosten €500–€950. Google: "thanatopraxie Nederland" of "thanatopracteur inhuren [uw provincie]" voor professionals met reviews. Meer informatie over deze behandeling vindt u op thanatopraxie balseming.

Thuis opbaren biedt flexibiliteit: bezoekers kunnen in kleine groepjes komen, zonder vaste tijden, in een omgeving vol herinneringen. Lees alles over de mogelijkheden en ervaringen op thuis opbaren. Alternatief is een rouwcentrum of 24-uurskamer, maar dat voelt vaak minder persoonlijk en is duurder.

Stap 5: De uitvaartkist kiezen en bestellen

Een kist is wettelijk verplicht voor vervoer en ceremonie, bij zowel begrafenis als crematie. Kies een eenvoudige, duurzame kist van populierenhout, spaanplaat of massief hout – er zijn veel milieuvriendelijke opties.

Maak de kist persoonlijk door familieleden te laten tekenen, brieven te schrijven of foto's toe te voegen. Dit helpt vaak bij de verwerking en maakt het afscheid uniek.

Kosten voor een complete eenvoudige kist: €300–€600. Levering meestal binnen 1–2 dagen door heel Nederland. Google: "uitvaartkist kopen online Nederland" of "goedkope doodskist bestellen snelle levering" voor webshops met duidelijke foto's en opties.

Stap 6: Datum, locatie en ceremonie vastleggen

Dit moet snel vanwege de wettelijke termijn. Bel direct de beheerder van de gewenste locatie.

Voor begrafenis: contacteer de begraafplaats (gemeentelijk, kerkelijk of natuur). Vraag naar beschikbare graven, data en aula. Google: "begraafplaats [plaats of regio] contact tarieven 2025".

Voor crematie: boek bij een crematorium een aula en crematietijdslot (vaak 45–60 minuten). Google: "crematorium [provincie of stad] tarieven beschikbaarheid".

Maak de ceremonie persoonlijk: kies muziek, rituelen en sprekers. Overweeg een professionele uitvaartspreker (€300–€800) voor een warme, verbindende leiding. Google: "uitvaartspreker inhuren Nederland ervaringen". Of laat kerkklokken luiden voor een traditioneel tintje (€50–€200). Google: "kerkklokken luiden uitvaart [uw plaats]".

Een globaal draaiboek met tijden en rollen geeft rust op de dag zelf.

Stap 7: Rouwkaarten, advertentie en bloemen regelen

Met deze elementen nodigt u anderen uit om mee te leven en afscheid te nemen.

Rouwkaarten (voor 100 personen): ontwerp zelf of kies templates, inclusief enveloppen en rouwpostzegels. Kosten €200–€500. Google: "rouwkaarten online ontwerpen en drukken" voor snelle diensten.

Overlijdensadvertentie: een mooie tekst in een regionale of landelijke krant. Kosten €500–€1.000. Google: "overlijdensadvertentie plaatsen [naam krant zoals AD of Telegraaf]".

Rouwbloemen: kransen, boeketten of arrangementen op en rond de kist. Kosten €300–€700. Google: "rouwbloemen bestellen Nederland" of "bloemist rouwstuk [uw plaats]". Alternatief: vraag gasten één bloem mee te nemen.

Stap 8: Vervoer en kistdragers organiseren

Voor waardig vervoer: huur een klassieke rouwauto met chauffeur (€400–€900 voor 2–4 uur). Google: "rouwauto huren Nederland" of "begrafenisauto met chauffeur [regio]". Eigen vervoer met een busje is ook toegestaan.

Kistdragers (6–8 personen): laat familie of vrienden dit doen – vaak als zeer betekenisvol ervaren. Anders inhuren (€100–€200 per drager). Google: "kistdragers inhuren uitvaart Nederland".

Stap 9: De condoleance voorbereiden (voor circa 100 personen)

Een condoleance biedt ruimte voor ontmoeting, herinneringen delen en steun. Dit kan direct na de ceremonie, maar ook apart.

Houd het thuis (intiemst en goedkoopst) of in een zaaltje. Serveer koffie, thee, cake en hartige hapjes (€10–€20 per persoon, totaal €1.000–€2.000). Google: "condoleance catering huren Nederland" of "koffietafel uitvaart zelf regelen" voor ideeën en leveranciers.

Stap 10: De dag van de uitvaart

Deze dag is emotioneel intens. Maak een duidelijk draaiboek met tijden, locaties, volgauto's en rollen. Wijs één persoon aan voor praktische coördinatie, zodat u zich volledig kunt richten op het afscheid, de woorden, muziek en het samenzijn met naasten. Alles zal verlopen zoals u het gewenst heeft – een laatste liefdevol geschenk.

Stap 11: Nazorg na de uitvaart

Na de uitvaart begint een nieuwe fase: praktische afhandeling (instanties informeren, erfenis) en rouwverwerking. Rouw kent geen vast patroon of tijdslimiet – wees mild voor uzelf. Bij crematie haalt u de as op na minimaal 1 maand (wettelijk). Overweeg later een grafmonument of asbestemming.

Zoek steun bij familie, vrienden of professionele rouwbegeleiding als dat nodig is. Ieder proces is uniek.

Veelgestelde vragen over uitvaart zelf regelen

Mag ik in Nederland een uitvaart volledig zelf regelen?

Ja, dit is volledig toegestaan volgens de Wet op de lijkbezorging, zolang u zich houdt aan de wettelijke regels en termijnen.

Is thuis opbaren toegestaan en verstandig?

Ja, met koeling of thanatopraxie is het toegestaan en wordt vaak als rustgevend en helend ervaren door nabestaanden. Meer lezen: thuis opbaren.

Wordt een zelfgeregelde uitvaart vergoed door een uitvaartverzekering?

Veel polissen keren ook uit bij doe-het-zelf. Controleer altijd de voorwaarden van de verzekeraar.

Realistische kosten 2026 bij een normale doe-het-zelf uitvaart (circa 100 gasten)

Voor een gedetailleerd overzicht van alle uitvaartkosten in Nederland, inclusief vergelijkingen en bespaartips, bekijk onze speciale pagina uitvaartkosten Nederland.

Onderdeel	Gemiddelde kosten (€)	Toelichting & bespaartip
Uitvaartkist	300 – 600	Budgetmodellen online bestellen
Verzorging & opbaring thuis (koeling of thanatopraxie)	300 – 950	Thuis is persoonlijker en goedkoper
Rouwauto met chauffeur	400 – 900	Alternatief: eigen busje (toegestaan)
Ceremonie (aula, dragers, eventueel spreker & klokken)	500 – 1.500	Familie als dragers bespaart veel
Condoleance 100 personen	1.000 – 2.000	Thuis of sober cateren
Rouwkaarten + advertentie	700 – 1.500	Online ontwerpen, regionale krant
Rouwbloemen	300 – 700	Lokale bloemist vaak voordeliger
Extra bij begrafenis: grafrechten + delven	2.500 – 5.000	Sterk per gemeente – vooraf navragen
Extra bij crematie: crematorium incl. aula	1.500 – 2.000	Inclusief technische crematie
Totaal begrafenis	6.000 – 9.000	Gemiddeld rond €7.500
Totaal crematie	5.000 – 7.500	Gemiddeld rond €6.000

Meer inspiratie, checklists en ondersteuning vindt u op RouwUitvaart.nl. Sterkte met de voorbereidingen – een zelfgeregelde uitvaart wordt vaak herinnerd als bijzonder waardevol en verbindend.